ကမာၻေက်ာ္ သိပၸံပညာရွင္ Thomas Edison

*** ကမာၻေက်ာ္ သိပၸံပညာရွင္ Thomas Edison ***

ေသာမတ္စ္အယ္လ္ဗာအက္ဒီဆင္ကို ၁၈၄၇ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလ (၁၁) ရက္ေန႔တြင္ အမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ အိုဟိုင္းယိုးျပည္နယ္၊ မီလန္ၿမိဳ႕
၌ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ အက္ဒီဆင္သည္ ဖခင္ဆမ္ျမဳရယ္အက္ဒီဆင္ဂ်ဳနီယာ ႏွင့္ မိခင္နန္စီအီလိယက္အက္ဒီဆင္တို႔၏ သတၱမေျမာက္ ရင္ေသြး ၿဖစ္ၿပီး ေမာင္ႏွမမ်ားအနက္ အငယ္ဆုံးလည္း ျဖစ္သည္။ သူ၏မိဘမ်ားမွာ လူလတ္တန္းစား ပညာတတ္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။ အက္ဒီဆင္ (၇) ႏွစ္သား အရြယ္ေရာက္ေသာ္ ဖခင္မွာ Fort Gratiot စစ္တပ္စာတိုက္တြင္ သြားေရာက္တာဝန္ထမ္းေဆာင္ရေသာေၾကာင့္ မိသားစုတစ္ခုလုံး မစ္ရွီဂန္ျပည္နယ္၊ ဟူရြန္ဆိပ္ကမ္း Port Huron သို႔ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ရေလသည္။

Port Huron တြင္ အက္ဒီဆင္ ေက်ာင္းစတက္ခဲ့သည္။ စာသင္ခန္းထဲတြင္ အရြယ္အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ေက်ာင္းသား (၃၈) ေယာက္ႏွင့္အတူ ပညာသင္ၾကား ရေလသည္။ သူ၏ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားက အက္ဒီဆင္အား ဉာဏ္အထိုင္းဆုံးေက်ာင္းသားအျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကသည္။ နားအၾကားအာ႐ုံ ခၽြတ္ယြင္းမႈေၾကာင့္အက္ဒီဆင္သည္ ေက်ာင္းသင္ခန္းစာမ်ားကို ေလ့လာဆည္းပူးရာ၌ အခက္အခဲျဖစ္ခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ အက္ဒီဆင္ကို ငယ္စဥ္၌ စာသင္ေက်ာင္းသို႔ပို႔ရာ အဆင္မေျပသျဖင့္ မိခင္ျဖစ္သူက သူ႔ကို ေနအိမ္မွာပင္ စာသင္ေပးရန္ ဆုံးျဖတ္လိုက္ပါတယ္။ သူဖတ္ဖို႔စာအုပ္ေတြကို သူ၏ မိခင္က ရွာေဖြေပးခဲ့တယ္။ သူ၏မိခင္က က်မ္းစာသင္ေပးခဲ့သလို ဖခင္ျဖစ္သူက ဂႏၶဝင္စာေပမ်ားကို ဖတ္ရႈရန္တိုက္တြန္းခဲ့ပါတယ္။

သူသည္ အသက္(၁၂) ႏွစ္အရြယ္တြင္ Gibbon's Rise And Fall Of The Roman Empire, Sears' History Of The World, and Burton's Anatomy Of Melancholy, The World Dictionary of Science , Esifh Practical Chemistry စာအုပ္တို႔ကိုဖတ္ရႈေလ့လာၿပီးျဖစ္တယ္။ သူသည္ နယူတန္၏႐ူပေဗဒနိယာမမ်ား၊ သခၤ်ာႏွင့္ ဓါတုေဗဒ ဘာသာရပ္မ်ားကိုလည္း အထူးစိတ္ဝင္စားခဲ့တယ္။ အသက္ (၁၄)ႏွစ္အရြယ္ မီးရထားဘူတာ႐ုံ၌ အလုပ္လုပ္ေနစဥ္ အက္ဒီဆင္၏ဘဝ တစ္မ်ိဳးတစ္မည္ေျပာင္းလဲ ရန္ အေၾကာင္းဖန္လာခဲ့တယ္။ မီးရထားလာေနစဥ္ ေျပးလႊားကစားရင္း မီးရထားလမ္းေပၚသို႔ ျပဳတ္က်ေသာ မီးရထား႐ုံပိုင္ႀကီး၏ ရင္ေသြးတစ္ဦးအား အက္ဒီဆင္ ကယ္တင္ခဲ့ရာမွ ႐ုံပိုင္ႀကီးကေက်းဇူးဆပ္ေသာ အားျဖင့္ ေၾကးနန္းရိုက္နည္းပညာကိုသင္ေပးခဲ့တယ္။ ေၾကးနန္းရိုက္နည္း  ပညာ တတ္ေျမာက္ၿပီးေနာက္ ၁၈၆၂ မွ ၁၈၆၈ အတြင္း အေမရိကန္ ၿပည္ေထာင္စု အေနာက္အလယ္ပိုင္း၊ ေတာင္ပိုင္း၊ ကေနဒါနိုင္ငံတို႔ ႏွင့္ နယူးအဂၤလန္ နိုင္ငံမ်ားသို႔ ေၾကးနန္းရိုက္သူအျဖစ္ လွည့္လည္ေျပာင္းေရႊ႕ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့တယ္။

အက္ဒီဆင္သည္ သတင္းပို႔ေသာစာသားမ်ားကို အလိုအေလ်ာက္ ရိုက္ႏွိပ္ေပးသည့္ ေၾကးနန္းရိုက္ကိရိယာကို တီထြင္ခဲ့တယ္။ ၁၈၆၉ တြင္ သူ၏တီထြင္မႈျဖစ္ေသာ ေၾကးနန္းရိုက္ျခင္းႏွင့္ စာသားမ်ားကို ပုံႏွိပ္ေပးျခင္း ႏွစ္မ်ိဳးစလုံး အသုံးျပဳနိုင္ေသာ စက္ကိရိယာမွာ တိုးတက္ေကာင္း မြန္လာၿပီး အေျမာက္အမ်ား တီထြင္ထုတ္လုပ္လာရေသာေၾကာင့္ အက္ဒီဆင္ သည္အလုပ္မွထြက္ကာ စီးပြားျဖစ္တီထြင္ျခင္း ကို အခ်ိန္ျပည့္လုပ္ကိုင္ခဲ့ ပါတယ္။ တစ္ႏွစ္အတြင္းမွာပင္ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ၿပီး နယူးဂ်ာစီရွိ နယူးဝပ္ခ္တြင္ သူ၏အလုပ္႐ုံကို ထပ္ဖြင့္နိုင္ခဲ့တယ္။ Edison Universal Stock Printer, the automatic telegraph တို႔အျပင္ အျခားပုံႏွိပ္ေၾကးနန္းစက္မ်ားကိုလည္း နယူးဝပ္ခ္တြင္ တီထြင္ထုတ္လုပ္ နိင္ခဲ့တယ္။ ထိုအခ်ိန္ကာလတြင္ပင္ အက္ဒီဆင္သည္ Mary Stilwell ႏွင့္ လက္ထပ္ခဲ့တယ္။ ၁၈၇၅တြင္ အက္ဒီဆင္သည္ စီးပြားေရးအက်ပ္ အတည္းကို စတင္ရင္ဆိုင္စျပဳလာရၿပီး ဓါတ္ခြဲခန္းအသစ္တစ္ခုႏွင့္ စက္ပစၥည္းအလုပ္႐ုံတစ္ခု တည္ေဆာက္ေပးရန္ သူ၏ဖခင္အား အကူအညီေတာင္းခံခဲ့ပါတယ္္။

၁၈၇၆ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ အလုပ္႐ုံ အသစ္သို႔ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ၿပီး သူ၏လုပ္ငန္း စပ္တူရွယ္ယာမ်ားျဖစ္ေသာ Charles Batchelor ႏွင္ John Kruesi တို႔ႏွင့္အတူ အလုပ္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ထိုဓါတ္ခြဲခန္းတြင္ အက္ဒီဆင္သည္ အႀကီးမားဆုံးေသာ ေအာင္ျမင္မႈ ကိုရရွိခဲ့ၿပီး Wizard of Menlo Park ဟူေသာ ဘြဲ႕ထူး၊ ဂုဏ္ထူးကို ခ်ီးျမႇင့္ျခင္းခံခဲ့ရပါတယ္။ ၁၈၇၇ တြင္ အက္ဒီဆင္သည္ တယ္လီဖုန္းစကားေျပာခြက္ႏွင့္ စပီကာတို႔တြင္ ယခုလက္ရွိ အခ်ိန္ထိတိုင္ေအာင္ အသုံးျပဳေနဆဲျဖစ္ေသာ carbon-button transmitter ကို တီထြင္ခဲ့ပါတယ္။ ထိုႏွစ္ဒီဇင္ဘာလတြင္ပင္ သံျဖဴသတၱဳျပား ဓါတ္စက္ကိုလည္းတီထြင္ႏိုင္ခ့ဲပါတယ္။

၁၈၇ဝ ႏွစ္မ်ားေႏွာင္းပိုင္းကာလမ်ားတြင္ J.P Morgan, the Vanderbilts ႏွင့္ အက္ဒီဆင္တို႔သည္ အက္ဒီဆင္လၽွပ္စစ္မီးကုမၸဏီ (Edison Electric Light Company) ကိုတည္ေထာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ၁၈၇၉ တြင္ အက္ဒီဆင္ တီထြင္ေသာလၽွပ္စစ္မီးသီးကို ျပည္သူလူထုထဲတြင္ ျဖန႔္ခ်ိနိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၈၈၂ တြင္ မက္ဟက္တန္ central power system ကို ႀကီးၾကပ္ေပး ရတယ္။ ၁၈၈၃တြင္ အက္ဒီဆင္၏ အင္ဂ်ီနီယာ တစ္ဦးျဖစ္ေသာ William J.Hammer က electron tube ကိုစူးစမ္းရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့ေလတယ္။ ထိုရွာေဖြေတြ႔ရွိမွု ကို Edison effect ဟူ မူပိုင္ခြင့္ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ အက္ဒီဆင္သည္ စီးပြားေရးေဈးကြက္အတြက္ ဓါတ္စက္မ်ား၊ Kinetoscope , batteries, electric pen, mimeograph , microtasimeter တို႔ကို စီးပြားျဖစ္ထုတ္လုပ္နိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၁၃ တြင္ အက္ဒီဆင္သည္ ပထမဦးဆုံး အသံထြက္႐ုပ္ရွင္ဇာတ္ကားကို ထုတ္လုပ္နိုင္ခဲ့တယ္။ ၁၉၁၅ တြင္ US Navy Consulting Board ၏ ဥကၠ႒ အျဖစ္ရာထူးခန႔္အပ္ျခင္းခံခ့ဲရတယ္။ အက္ဒီဆင္သည္ တီထြင္မႈေပါင္း(၁၀၀ဝ)ေက်ာ္ကို မူပိုင္ခြင့္ ရခဲ့ေလသည္။

အက္ဒီဆင္၏တီထြင္မွုမ်ားသည္ လိုအပ္ခ်က္အရ နည္းပညာအသစ္မ်ားျဖင့္ တီထြင္မႈမ်ား ျဖစ္သကဲ့သို႔ ရွာေဖြစမ္းသပ္ရင္း မေတာ္တဆေတြ႕ရွိမိေသာ တီထြင္မႈမ်ားလည္း ပါဝင္ေပသည္။ ေသာမတ္စ္အယ္လ္ဗာအက္ဒီဆင္သည္ နယူးဂ်ာစီ ျပည္နယ္ West Orange ၌ ၁၉၃၁ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ (၁၈ )ရက္ေန႔တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ အက္ဒီဆင္၏တီထြင္မႈမ်ားသည္ ယေန႔ေခတ္ မ်က္ေမွာက္ကာလ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းအတြက္ အလြန္ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားလွေပသည္။
Crd 2 Org